Vượt qua nhiều thử thách, nghề làm pha lê cuối cùng cũng đã tỏa sáng rực rỡ! Cùng khám phá hành trình trở thành nghệ thuật truyền thống qua bao thăng trầm lịch sử của nghề chế tác pha lê lâu đời tại Nhật Bản.
Lịch sử nghề chế tác pha lê tại Nhật Bản
Nghề làm pha lê ở Nhật Bản đã trải qua một hành trình dài đầy biến động, phản ánh tinh thần kiên trì và sáng tạo không ngừng của con người xứ Phù Tang. Từ thời Yayoi (300 TCN - 250), khi những viên magatama bằng pha lê đầu tiên xuất hiện, Nhật Bản đã bắt đầu chạm đến nghệ thuật chế tác vật liệu trong suốt và đầy mê hoặc này. Những phát hiện khảo cổ cho thấy người Nhật đã sớm biết cách tạo ra pha lê, dù kỹ thuật còn thô sơ.
Viên magatama.
Thế nhưng, dù từng phát triển, nghề pha lê lại dần mai một trong thời kỳ Heian (794 - 1185), khi nghề làm gốm sứ lên ngôi. Những chiếc bình, ly bằng pha lê một thời từng được sử dụng trong các nghi lễ quan trọng đã dần biến mất. Nhật Bản dường như lãng quên nghề thủ công này, để rồi cho đến thế kỷ 16, khi những nhà truyền giáo phương Tây như Francis Xavier mang theo sản phẩm pha lê tinh xảo từ Châu Âu, niềm đam mê với chất liệu trong suốt này mới một lần nữa được khơi dậy.
Nghề pha lê ở Nhật Bản.
Bước vào thời kỳ Edo (1603 - 1868), Nhật Bản đã nỗ lực phát triển ngành pha lê của riêng mình. Dù ban đầu chỉ có thể chế tác những sản phẩm dày và thô, nhưng với tinh thần học hỏi, người thợ thủ công không ngừng cải tiến kỹ thuật làm nghề. Đến cuối thời kỳ Edo, khi các sản phẩm pha lê từ nước ngoài tràn vào, ngành pha lê Nhật Bản đối mặt với thách thức lớn. Nhưng thay vì lùi bước, họ tiếp tục vươn lên, tiếp thu kỹ thuật thổi pha lê hiện đại để tạo ra những sản phẩm tinh tế hơn, như pha lê Meiji - mỏng, bền và đẹp mắt, cùng với những kỹ thuật tinh xảo như chúng ta thấy ở hiện tại.
Những kỹ nghệ chế tác pha lê truyền thống Nhật Bản
Để tạo ra những kiệt tác trong suốt, lung linh, hai phương pháp chính được sử dụng: gia công nóng và gia công nguội – mỗi kỹ thuật mang trong mình một vẻ đẹp và phong cách riêng biệt.
Gia công nóng
Thành phẩm gia công nóng pha lê.
Phương pháp này tận dụng sự biến hóa đầy kỳ diệu của pha lê khi gặp nhiệt độ cao. Khi nung chảy, pha lê trở nên mềm dẻo, cho phép người thợ uốn nắn thành những hình dạng độc đáo. Những chiếc ly pha lê Ryukyu rực rỡ sắc màu, nổi tiếng với bề mặt gồ ghề và sắc thái xanh biếc như biển Okinawa, là minh chứng rực rỡ nhất cho phương pháp này.
Gia công nóng pha lê.
Pha lê nóng chảy có thể được đổ vào khuôn hoặc được thổi bằng ống dài để tạo nên những tác phẩm mềm mại, tinh tế. Chính sự khéo léo và cảm nhận tinh tế của nghệ nhân đã biến từng khối pha lê nóng bỏng thành những tác phẩm nghệ thuật đầy sức sống.
Gia công nguội
Gia công nguội pha lê.
Ngược lại, gia công nguội lại là một cuộc chơi của sự tinh tế và tỉ mỉ. Không cần nhiệt độ cao, những nghệ nhân sử dụng kỹ thuật cắt, khắc, và tráng men màu để thổi hồn vào pha lê.
Thành phẩm gia công nguội pha lê.
Edo Kiriko - dòng pha lê cắt nổi tiếng của Nhật Bản - là minh chứng cho sự tinh xảo của phương pháp này. Những đường cắt sắc nét tạo ra hiệu ứng lấp lánh như ánh sao trên bề mặt pha lê, khiến mỗi tác phẩm trở thành một tuyệt tác không thể rời mắt.
Vật phẩm pha lê đáng sở hữu từ Nhật Bản
Ly pha lê Edo Kiriko
Ly Edo Kiriko.
Mỗi chiếc ly Edo Kiriko là một tuyệt tác của sự tinh xảo và nghệ thuật! Được chế tác từ những bàn tay tài hoa của các nghệ nhân Nhật Bản, từng đường cắt sắc nét trên pha lê tạo ra hiệu ứng phản chiếu ánh sáng rực rỡ, lấp lánh như những viên đá quý.
Cốc pha lê Ryukyu
Cốc pha lê Ryukyu.
Nếu Edo Kiriko là biểu tượng của sự tinh xảo, thì Ryukyu Glass lại là hiện thân của thiên nhiên hoang sơ và tự do! Được tạo ra từ những bọt pha lê tan chảy dưới bàn tay khéo léo của nghệ nhân Okinawa, mỗi chiếc cốc Ryukyu mang trong mình màu sắc của đại dương xanh thẳm, của ánh hoàng hôn rực rỡ trên bờ biển nhiệt đới. Bề mặt gồ ghề, những bọt khí lấp lánh bên trong khiến mỗi chiếc ly trở thành một tác phẩm độc nhất, không có cái nào giống cái nào!
Chuông gió pha lê Nhật Bản
Chuông gió pha lê.
Tiếng chuông gió Furin vang lên trong gió hè như một bản nhạc dịu dàng của thiên nhiên, mang đến cảm giác thư thái và bình yên lạ thường. Được làm từ pha lê mỏng manh nhưng lại ẩn chứa cả một bầu trời nghệ thuật, mỗi chiếc Furin được vẽ tay tỉ mỉ với hình ảnh hoa anh đào, cá koi hay phong cảnh Nhật Bản tuyệt đẹp. Người Nhật tin rằng, tiếng chuông gió không chỉ là âm thanh, mà còn là linh hồn của gió, của sự kết nối giữa con người và thiên nhiên.
Bộ bình và chén uống rượu sake bằng pha lê
Bình và chén uống rượu sake.
Không gì có thể nâng tầm trải nghiệm thưởng thức sake hơn một bộ bình và chén pha lê được chế tác công phu! Những bộ sake pha lê từ Edo Kiriko hay Satsuma Kiriko không chỉ giúp giữ trọn vẹn hương vị rượu mà còn biến mỗi ngụm rượu thành một khoảnh khắc nghệ thuật. Khi ánh sáng chiếu qua lớp pha lê trong suốt, từng giọt sake như tỏa sáng, phản chiếu những đường cắt sắc sảo và hoa văn tuyệt mỹ.
Hành trình của nghề làm pha lê ở Nhật Bản và chính những tác phẩm tuyệt vời của họ là minh chứng rõ nét cho ý chí bền bỉ, luôn vươn lên để thích nghi và sáng tạo. Từ những thăng trầm của lịch sử, người thợ pha lê Nhật Bản đã không ngừng tìm tòi, học hỏi để tạo ra những tác phẩm mang đậm dấu ấn của dân tộc, đưa nghề truyền thống pha lê phát triển mạnh mẽ cho đến tận ngày nay.
