Khám phá câu chuyện mang dấu ấn lịch sử của những con người làm nên thương hiệu sứ cao cấp hàng đầu Nhật Bản.
Morimura Ichizaemon - người công dân Edo với tư tưởng đi trước thời đại
Người sáng lập đầu tiên của Noritake - Morimura Ichizaemon ra đời trong thời điểm khá đặc biệt trong lịch sử Nhật Bản. Trong thời đại Edo (1603 - 1868), ông được sinh ra vào năm 1839 tại Kyobayashi, kinh đô Edo phồn hoa. Lúc bấy giờ, Nhật Bản vẫn đang thi hành chính sách Bế Quan Tỏa Cảng (1639 - 1854) do chính quyền Mạc phủ Tokugawa ban hành, tuy bị cô lập giữa làn sóng tăng trưởng về khoa học kỹ thuật của các nước trên thế giới, nhưng ngược lại, bản sắc văn hóa và truyền thống dân tộc lại được trau dồi, phát triển mạnh mẽ.
Nhật Bản những năm cuối thời đại Edo.
Tuy vậy, chính sách Bế Quan Tỏa Cảng không có nghĩa là đóng cửa hoàn toàn, Nhật Bản vẫn để ngỏ bến cảng Nagasaki cho các thương nhân từ Hà Lan và Trung Quốc cập vào mua bán. Thông qua Hà Lan, người Nhật phần nào nắm bắt được những kiến thức và văn minh tiên tiến trên thế giới, mở ra phong trào Hà Lan học trên khắp đất nước, và dĩ nhiên, Morimura Ichizaemon cũng không ngoại lệ.
Morimura Ichizaemon lúc trẻ và khi về già.
Là con trai trưởng của gia đình buôn bán vũ khí, Ichizaemon vốn đã mang dòng máu kinh thương, được sự thúc đẩy của thời đại lúc bấy giờ, vào năm 20 tuổi, ông quyết định mở rộng việc kinh doanh gia đình bằng cách giao thương với nước ngoài. Đến năm 1859, khi cảng Yokohama chính thức mở cửa thông thương với thuyền bè ngoại quốc, Ichizaemon bắt đầu thu mua hàng hóa Trung Quốc và bán chúng cho các chư hầu và lãnh chúa dưới trướng Mạc phủ Tokugawa. Suy nghĩ xuất khẩu hàng hóa ra nước ngoài buôn bán cũng đã bắt đầu được nhen nhóm trong đầu chàng trai Edo trẻ tuổi, tài năng này.
Cảng Yokohama sau khi mở cửa.
Với đầu óc nhanh nhạy bẩm sinh, Ichizaemon nhanh chóng nhận ra vấn đề của Nhật Bản thời đó, cũng chính là một trong những nguyên nhân khiến Mạc phủ Tokugawa ban hành lệnh Bế Quan Tỏa Cảng: vàng và tiền tệ trong nước dần “chảy” ra nước ngoài bởi lượng hàng hóa Châu Âu nhập khẩu vào quá nhiều, trong khi hàng hóa Nhật Bản xuất khẩu lại “nhỏ giọt như cà phê phin”, dựa trên sự chào đón văn hóa phương Tây nồng nhiệt trước đó.
Fukuzawa Yukichi - hiệu trưởng trường Hà Lan Học.
Sự băn khoăn này của ông đã được đồng cảm trong cuộc gặp gỡ và trò chuyện sâu sắc với Fukuzawa Yukichi - hiệu trưởng trường Hà Lan Học. Ngài hiệu trưởng cho rằng: Cách duy nhất để thu hồi số tiền đã chảy ra nước ngoài là thông qua ngoại thương; người thương nhân lúc bấy giờ cần từ bỏ tư lợi cá nhân trong nước, can đảm kinh thương ở nước ngoài, ấy mới là điều làm nên một đất nước Nhật Bản thịnh vượng. Nhờ đó, Ichizaemon cũng nhận ra, việc mà mình mong muốn bấy lâu nay chẳng mấy chốc sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc kiến thiết quốc gia.
Morimura Toyo - ra biển lớn chia sẻ giấc mơ kinh thương và Yagugou Murai - cánh tay phải đắc lực của ông
Quan trọng hơn hết, Morimura Ichizaemon không cô đơn trên con đường ngoại thương này. Bởi đây là một suy nghĩ khá tạo bạo vào thời đó, cho nên Ichizaemon đã giấu kín điều này suốt một khoảng thời gian dài. Cho đến khi Nhật Bản bãi bỏ chính sách Bế Quan Tỏa Cảng vào năm 1854, ông mới tâm sự điều này với người em trai cùng cha khác mẹ kém mình 15 tuổi - Morimura Toyo.
Anh em nhà Morimura.
Thật đáng mừng, Toyo hoàn toàn đồng cảm và mong muốn được chia sẻ giấc mơ kinh thương ra nước ngoài của anh trai. Thậm chí anh còn tự đăng ký nhập học trường Đại học Keio do Fukuzawa Yukichi thành lập và giữ chức vụ hiệu trưởng, học tiếng Anh để tiện cho việc giao thương. Sau khi tốt nghiệp và dành một vài năm ở lại giảng dạy tại trường, vào năm 1876, Toyo lại một lần nữa “cắp sách đến trường”, và lần này là một trường học ở Hoa Kỳ - lại là một quyết định táo bạo của Ichizaemon cùng sự ủng hộ nhiệt huyết của Toyo.
Noritake tại Hoa Kỳ.
Trong khi em trai du học nơi đất khách quê người, Ichizaemon đổ toàn bộ số vốn có được để thành lập Morimura Gumi - một công ty xuất nhập khẩu đặt tại Ginza, Tokyo. Vào tháng 11 cùng năm, Toyo vừa đến Mỹ, cùng hai người đồng nghiệp của mình mở một cửa hàng tên gọi Hinode Shokai tại Đại lộ số 6, thành phố New York. Điều này được coi là hoạt động thương mại đầu tiên của thương nhân Nhật Bản tại Hoa Kỳ, đồng thời cũng là viên gạch đầu tiên cho đế chế Noritake tại xứ sở cờ hoa.
Tượng đồng Yasukata Murai.
Năm 1879, Fukuzawa Yukichi đã giới thiệu Yasukata Murai - một sinh viên vừa mới tốt nghiệp, đầy triển vọng gia nhập Hinode Shokai, lúc này đã được đổi tên thành Hinode Shokai Morimura Brothers. Ban đầu, Murai hoàn toàn không nói được tiếng Anh, nhưng nhờ niềm đam mê mãnh liệt và năng khiếu kinh doanh thiên phú, cậu đã được Toyo vô cùng tin tưởng và xem như cánh tay phải đắc lực của mình.
Tờ thông báo về việc chuyển địa điểm của Morimura Brothers.
Có một câu chuyện về sự nhanh nhạy trong kinh doanh của Murai như sau. Một ngày nọ, Murai đưa ra ý kiến rằng họ nên suy nghĩ nhiều hơn cho tương lai của doanh nghiệp mà hãy chuyển sang bán sỉ; trong khi đó Toyo vẫn chủ trương bán lẻ như thông thường. Hai luồng ý kiến bất đồng này phải nhờ đến Ichizaemon phân xử, nhằm đưa ra quyết định cho tương lai của Morimura Brothers ở Mỹ và cả Morimura Gumi ở Nhật. Sau khi xem xét dựa trên các quan điểm, Ichizaemon quyết định Morimura Brothers sẽ chuyển sang bán buôn, và Toyo, vốn tôn trọng Murai, đã hoàn toàn đồng tình. Nhờ đó, Morimura Brothers đã đạt mức độ tăng trưởng thần kỳ, quy mô doanh nghiệp mở rộng đến mức họ phải chuyển địa điểm liên tục để đáp ứng sự phát triển đó.
Okura Magobei - họa sĩ đại tài cùng gu thẩm mỹ Tây phương
Trong lúc hoạt động thương mại của cửa hàng tại Hoa Kỳ diễn ra sôi nổi, Morimura Gumi tại Nhật Bản cũng không hề kém cạnh khi chào đón sự gia nhập của Okura Magobei - em rể của Ichizaemon. Sinh ra trong một gia đình chuyên bán sách tranh minh họa, Okura Magobei có gu thẩm mỹ vô cùng tinh tế, và dĩ nhiên đã nhanh chóng được trọng dụng tại Morimura Gumi, lúc bấy giờ đã bắt đầu tập trung vào việc sản xuất đồ sứ.
Okura Magobei và con trai.
Mặt khác, Morimura Brothers tăng trưởng nhanh chóng chỉ trong một vài năm, dựa trên các kế hoạch của riêng mình để phát triển dòng sản phẩm Fancy Wear, bao gồm các mặt hàng trang trí như bình hoa, đĩa trang trí và bình trang trí, và biến chúng trở thành sản phẩm mũi nhọn của công ty. Do đó, ngoài việc thiết kế các họa tiết độc quyền với các nhà máy gốm sứ ở Tokyo, Kyoto và Nagoya, Magobei còn tham gia trực tiếp vào việc sản xuất các đơn hàng được đặt từ New York.
Hội chợ Thế giới Chicago.
Năm 1893, Magobei đến Hoa Kỳ để tham gia Hội chợ Thế giới Chicago. Ông quan sát rất nhiều đồ gốm sứ từ các nước phát triển ở Châu Âu và Hoa Kỳ, và đã choáng váng trước vẻ đẹp lộng lẫy của những họa tiết phương Tây. Từ đó, ông tin rằng cần phải chuyển sang vẽ họa tiết theo phong cách phương Tây, để phù hợp với thị hiếu của người Mỹ, đưa doanh nghiệp đến gần hơn với con đường thành công. Nghĩ là làm, ngay lập tức Magobei mua một bộ dụng cụ vẽ độc đáo, bao gồm các bản sample, sơn và cọ vẽ kiểu Châu Âu, mang về Nhật Bản và đến gặp các họa sĩ làng Noritake.
Bản vẽ và sản phẩm bình trang trí.
Ban đầu, các họa sĩ cứng ngắc vẫn khăng khăng giữ quan điểm của mình, liên tục lắc đầu từ chối đề nghị thử vẽ hoa văn theo kiểu phương Tây của Magobei. Tuy nhiên, với sự kiên trì và lòng nhiệt huyết của mình, ông đã huyết phục thành công, khiến các họa sĩ bắt đầu tập vẽ theo phong cách Châu Âu. Dần dần, những họa sĩ có tay nghề đã thành thạo kỹ thuật vẽ mới mẻ này, khiến đồ gốm sứ có họa tiết phương Tây bán chạy như tôm tươi, đơn đặt hàng đổ về như thác nước.
Nhờ đầu óc nhạy bén, tầm nhìn xa trông rộng và gu thẩm mỹ tinh tế, những con người vĩ đại này đã tạo nên thương hiệu sứ Noritake lừng lẫy mà chúng ta nhìn thấy ngày hôm nay.
